«Η αδίστακτη διχόνοια» …σε μονοθεϊστικό πολιτικό σκηνικό

 

 

ΦΑΙΝΕΤΑΙ ΟΤΙ ΓΙΑ ΠΟΛΛΟΥΣ, τότε αλλά ακόμα και σήμερα — τρεις γενιές αργότερα, ανεξάρτητα από «το πνευματικό τους ανάστημα» και την κοινωνική τους θέση, η υπόθεση του εθνικού Διχασμού διατηρεί τις εμφυλιοπολεμικές  της διαστάσεις με ελαττωμένη ίσως μόνον την ένταση και την δολοφονική της διάσταση.

Παράδειγμα η δολοφονία του Ίωνος Δραγούμη, μια ξεκάθαρα πολιτική δολοφονία, αντιμετωπίζεται ακόμα ως ο δίκαιος αφανισμός κάποιου που υποτίθεται πως έκανε λάθος στις πολιτικές του επιλογές από εκείνους που υποτίθεται τιμούσαν και υπερασπίζονταν το σωστό. (Οι προδότες και οι αθώες περιστερές. Ο Θεός και ο Αντίχριστος... Ο νοών νοείτω).

Απόδειξη τρανή η ομιλητική αδιαφορία του Δήμου της Αθήνας, του υπουργείου πολιτισμού, του Ιδρύματος της Βουλής ή των ...βενιζελογενών κομμάτων του (sic) «δημοκρατικού τόξου», για την υπόθεση του βανδαλισμού του μνημείου του Ίωνος Δραγούμη, στην οδό Βασ. Σοφίας 75, φέτος στις 12 Αυγούστου. 

Μια ολιγομελής ομάδα του εξωκοινοβουλευτικού χώρου, της άκρας Δεξιάς, ανέλαβε τις προάλλες να επέμβει στο μνημείο, εθελοντικά με ...τριβεία και καθαριστικά υλικά άγνωστης σύστασης και «με την άδεια της Αστυνομίας», καθαρίζοντάς το –πολύ φοβάμαι καταστρέφοντάς το– σχεδόν αμέσως μετά την πυρπόληση του από τους «αγνώστους». Εννοείται πως και τα δυο συμβάντα (δηλ. η πυρπόληση και ο εξίσου καταστροφικός καθαρισμός)  δεν έτυχαν καμιάς δημοσιότητας εκ μέρους των media. Ο  Δήμος όμως της Αθήνας απλώς: ανύπαρκτος! Ω, Δήμαρχε, where are you;;

Και όμως… Το μνημείο αποτελεί τοπόσημο της πόλης των Αθηνών, όσο κι αν κάποιοι επιμένουν αυτό να το παραβλέπουν, ελπίζοντας στην εξαφάνισή του από προσώπου γης. Το σημείο όπου αυτό βρίσκεται θα έπρεπε να αποτελεί εδώ και δεκαετίες (αντίθετα με αυτό που έχει καθιερωθεί να συμβαίνει) σημείο εκδηλώσεων ενάντια στο μίσος, τον δίχως όρια φατριασμό, την αδελφοκτονία, τον τυφλό φανατισμό, την κρατική αυθαιρεσία. Θα έπρεπε να αποτελεί σημείο διακήρυξης εκ μέρους των ζωντανών κυττάρων της κοινωνίας πως ο μακάβριος εμφύλιος «Βενιζελικών-Κωνσταντινικών» όφειλε να έχει προ πολλού εκλείψει.

 

 

                               

 

Αναδημοσιεύουμε σήμερα εδώ το απόσπασμα από τα Απομνημονεύματα— Βιογραφική μυθιστορία  του αείμνηστου καθηγητή Φιλοσοφίας του ΑΠΘ Βασίλειου Ν. Τατάκη (1896-1986), που έχει εκδοθεί από το ΜΙΕΤ. Αναγνωρίζει κανείς τη γεμάτη ένταση ανάμνηση του περιστατικού της δολοφονίας, με όλα τα συνακόλουθά της, από έναν εικοσιπεντάχρονο νέο της εποχής, αλλά και την προφανή αδυναμία-απροθυμία από μέρους του να ανασκευάσει, έστω πενήντα χρόνια αργότερα, τις μονομερείς και στρεβλές –αν μη τι άλλο– αρχικές του εντυπώσεις, κρίσεις και απόψεις:

  

…Μέσα σ’ αὐτὴ τὴν ἀτμόσφαιρα ἔγινε καὶ ὁ φόνος τοῦ Ἴδα (τοῦ Ἴωνα Δραγούμη). Καὶ τὰ δικά μου στήθη φούσκωναν ἀπὸ λύπη καὶ ἀγανάκτηση. Ὁ φόνος τοῦ Ἴδα ὅμως ἀηδία καὶ τρόμο μοῦ ἔφερε. Ἡ ἐφαρμογὴ τοῦ Μωσαϊκοῦ νόμου, «ὀφθαλμὸν ἀντὶ ὀφθαλμοῦ καὶ ὀδόντα ἀντὶ ὀδόντος», ἀπὸ τὴν παράταξη τῶν Φιλελευθέρων, ὄχι μόνο δεν τὴν τιμοῦσε ἀλλὰ καὶ ζημίωνε πολὺ τὸ ἐθνικό της ἔργο, γιατί πλάταινε τὸ χάσμα τῶν δύο κόσμων, τὴ διχόνοια ποὺ μάστιζε τὸ ἔθνος, χωρὶς τὴν ἑνότητα τοῦ ὁποίου τὰ λαμπρά ἐπιτεύγματα τῆς διπλωματικῆς μεγαλοφυΐας τοῦ Βενιζέλου δὲ θὰ εἶχαν τὴν ἀκλόνητη βάση ποὺ χρειάζονταν. Συγκίνηση μοῦ ἔδωσε τὸ τηλεγράφημα ποὺ ὁ πληγωμένος ἀπὸ τὶς δολοφονικές σφαίρες Βενιζέλος ἔστειλε ἀπὸ τὸ νοσοκομεῖο στὸν πονεμένο πατέρα τοῦ Ἴδα.

       Ἀλλὰ τὸ τρομερὸ ἔγκλημα εἶχε γίνει. Πόσο ἀνώτερη θὰ ἦταν ἡ θέση τῶν Φιλελευθέρων, ἂν δὲν εἶχε γίνει, πόσο θὰ κέρδιζαν. Τέτοιες σκέψεις καὶ αἰσθήματα μοῦ γέννησεν ὁ φόνος τοῦ Ἴδα. Πολὺ τὸν λυπήθηκα, πρέπει ὅμως νὰ πῶ ἀμέσως πὼς, τὴν ἴδια ὥρα ποὺ λυπόμουν γι’ αὐτὸ τὸ γεγονός, αὐστηρή ἦταν ἡ κρίση μου γιὰ τὴν πολιτεία τοῦ Ἴδα. Μοῦ ἦταν ἀδιανόητη καὶ ἀσυγχώρητη. Ἀπό τὰ γυμνασιακά μου χρόνια τὸν θαύμαζα γιὰ τὴ δράση του κατὰ τὸν Μακεδονικό ἀγώνα. Τὸν θαύμαζα καὶ ὡς συγγραφέα. Πόσα δάκρυα ἀνέβλυζαν στὰ μάτια μου, καὶ ποιὰ ἔξαρση γεννοῦσε στὴν ψυχή μου τὸ ἔργο τοῦ «Μαρτύρων καὶ ἡρώων αἷμα». Τὸν ἔβλεπα σὰν ἕναν ἄνθρωπο μὲ πλατύ μυαλὸ καὶ μὲ ἡρωικό ἦθος. Ἔβλεπα ὅτι δυνατά ἔλαμπε μέσα του καὶ τὸν καθοδηγοῦσε τὸ φῶς τοῦ ἀλύτρωτου Ἕλληνα. Γιὰ τοῦτο πικρή στάθηκεν ἡ ἀπογοήτευσή μου ὅταν ἔμαθα στὴν Αθήνα ὅτι ὁ Ἴδας, ὁ προοδευτικός νοῦς, ὁ γεμάτος ἐθνικὴ φλόγα ἄνθρωπος, ἦταν σημαῖνον στέλεχος στὴν παράταξη τῶν ἀντιπάλων ἐκείνου ποὺ ἐπραγμάτωνε καὶ τὰ δικά του ἐθνικά σχέδια καὶ ὄνειρα. Δὲν μπόρεσε ἄραγε ὁ Ἴδας, ἀναρωτιόμουν, νὰ κρίνει ποῦ ἔπρεπε νὰ προσθέσει τὶς δυνάμεις του, ἢ δὲν εἶχε τὴ δύναμη νὰ ὑπερνικήσει προσωπικές φιλοδοξίες, ἢ ἄλλες, ὅποιες ἄλλες διαφορές, ἀσήμαντες μπροστά στὸ μεγάλο ἔργο, καὶ μὲ αὐτοθυσία, ἀνάλογη μὲ ἐκείνη ποὺ ὤθησε τὸν Ἀριστείδη πρὸς τὸν Θεμιστοκλῆ κατὰ τὴν κρίσιμη ὥρα, νὰ ταχθεῖ στὸ πλευρό τοῦ ἄξιου πηδαλιούχου; Καὶ στὶς δυο περιπτώσεις, περισσότερο στὴ δεύτερη, ἀδιανόητη καὶ ἀσυγχώρητη μοῦ φαινόταν ἡ στάση τοῦ Ἴδα, τὴν ὥρα μάλιστα ποὺ θρηνοῦσα γιὰ τὸ φόνο του. Στὸ θέμα τοῦτο διατηρῶ ὥς τώρα τὴν ἴδια κρίση. Ὁ Ἴδας δὲ στεφάνωσε ἄξια τὴν ὥς τὸν πρῶτο παγκόσμιο πόλεμο δράση του, ποὺ τόσες ἐλπίδες καὶ τόσους ἐνθουσιασμούς εἶχε προκαλέσει. Ἡ μεγάλη ἐθνικὴ ὥρα ζητοῦσε ἀπὸ τοὺς ἡγέτες τοῦ ἀντίπαλου πολιτικοῦ κόσμου ἡρωικές, θὰ ἔλεγα, πράξεις αὐτοθυσίας· τοὺς καλοῦσε νὰ υπερνικήσουν προσωπικές διαφορὲς καὶ ἄμεσες φιλοδοξίες γιὰ νὰ ἀποκτήσουν ἀληθινὴ δόξα. Δὲν ἀπάντησαν στὸ ἐπίμονο τοῦτο κάλεσμα. Τοῦτο στάθηκε τὸ τραγικό λάθος τους. 

       Μὲ βαριά καρδιὰ ἀπὸ λύπη καὶ πόνο γιὰ ὅσα ἔγιναν, μὲ ἀγωνία γιὰ τὶς συνέπειες ποὺ μποροῦσαν νὰ ἔχουν, ἔφτασα στο σπίτι μου κατὰ τὶς πέντε τὸ ἀπόγευμα τῆς ἡμέρας ἐκείνης. Ἕνα χρόνο περίπου, ἀφότου γύρισα ἀπό τόν Πόρο, ἔμενα στὴν ὁδὸ Ἀλκαμένους, πίσω ἀπὸ τὸν Ἅγιο Παντελεήμονα Ἀχαρνῶν, στὸ σπίτι τοῦ μακρινοῦ ἐξαδέλφου μου ἀπὸ τὴ γυναίκα του, Πέτρου, γιὰ τὸν ὁποῖο μίλησα στὰ προηγούμενα. Ἤμουν, φαίνεται, πολὺ ταραγμένος, γιατί μόλις μὲ εἶδε ἡ ἐξαδέλφη «τί ἔχεις, Βασίλη, μοῦ εἶπε, τί σοῦ συμβαίνει;». «Τί νὰ ἔχω, δὲν τὰ μάθατε;» ρώτησα. Ἡ ἀπάντηση ἦλθε ἀπὸ τὸν Πέτρο. Πρόβαλε στὴν πόρτα τοῦ δωματίου του καὶ εἶπε «Δυστυχώς δὲν τὸν σκότωσαν, νὰ γλιτώσομε ἀπ’ αὐτόν». «Δὲν ντρέπεσαι, εἶπα ἐγώ, νὰ μιλᾶς ἔτσι;». «Ἄκου νὰ σοῦ πῶ», ἀπάντησε, «μές στὸ σπίτι μου δὲ θέλω νὰ ἀκούω τέτοιες κουβέντες». «Δὲ θὰ ξανανακούσεις, τοῦ εἶπα. Δὲν ἔχω θέση ἐδῶ μέσα, φεύγω». «Νὰ φύγεις». Ἔφυγα ἀμέσως. Πῆγα καὶ νοίκιασα προσωρινά ἕνα δωμάτιο κοντά στὸ Ὑπουργεῖο Ναυτικῶν. Μετά λίγες μέρες ἐγκαταστάθηκα ὁριστικά στὸ σπίτι της κυρίας Φρόσως, ὅπου ἔμενε ὁ φίλος μου Λάμπρος. Εἶναι γνωστὸ ὅτι ἡ ἀδίστακτη διχόνοια δὲ χώριζε μόνο μακρινούς ἐξαδέλφους, ἀλλὰ καὶ ἀδέλφια ἀπὸ ἀδέλφια, παιδιὰ ἀπὸ γονείς, ἀκόμη καὶ συζύγους. Ἡ ἀπόλυτη ἄρνηση καὶ ἀπὸ τὰ δυὸ μέρη δὲν ἄφηνε σημεῖο ἐπαφῆς. Μόνο πράξεις μεγαλοψυχίας τῶν ἠγετῶν, ὅπως εἶπα, θὰ ἄνοιγαν παράθυρα ἐπικοινωνίας. Ἀλλὰ ὅλες οἱ σχετικές κρούσεις τοῦ Βενιζέλου ἔμεναν χωρὶς ἀπάντηση.

 

*Ευχαριστίες στον αγαπητό φίλο, ποιητή και συγγραφέα Άγγελο Καλογερόπουλο που εντόπισε μέσα στις σελίδες του βιβλίου και μου έστειλε το συγκεκριμένο απόσπασμα (σελ. 232-233 του βιβλίου).