Εκλιπών καθηγητής της Ιστορίας «απαντά» σε ζώντα δόκτορα της ίδιας επιστήμης…

 

Το Grand Hôtel  στο Αιάκειο της Κορσικής όπου «φιλοξενήθηκε» η εξόριστη αντιπολίτευση  της Ελλάδας (1917-1919).

 

Ο Δραγούμης, γνώστης των πραγμάτων της Μικρασίας, που είχε εμπλακεί στην υπόθεση των εθνοτήτων από νωρίς στη Μακεδονία, τη Θράκη, την Ανατολική Ρωμυλία και την Πόλη αργότερα, ενήμερος για τις δυνατότητες αυτονομίας-αυτοδιάθεσης που άνοιγε το τέλος του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου και η Ρωσική Επανάσταση, με την εμπειρία που είχε αποκτήσει στα 1908-1910 από τη δράση της «Οργάνωσης Κωνσταντινουπόλεως», μετά την Επανάσταση  των Νεότουρκων, στέλνει υπόμνημα στη Συνδιάσκεψη της Ειρήνης στο Παρίσι από την εξορία του στη Κορσική το 1919…

 

 

Ο Δραγούμης έφυγε άδικα νωρίς! Δεν πρόλαβε να δει τη Μεγάλη Καταστροφή που προκάλεσε η πολιτική που και ο ίδιος υποκίνησε. Κανείς δεν μπορεί να προδικάσει εάν ο Δραγούμης τις μέρες της Καταστροφής θα συνέπασχε με τους Μικρασιάτες ή θα συνδιαμόρφωνε την εικόνα που μας παραδίδεται για εκείνη τη στιγμή […] Κανείς δεν μπορεί να προδικάσει εάν θα άλλαζε τις απόψεις του ή εάν θα συνέχιζε να πιστεύει ότι η νέα συμφορά για το «λαό», όπως τον εννοούσε στα κείμενά του το Φεβρουάριο του ΄19, παρέμεναν οι Μικρασιάτες, οι νησιώτες και οι Κρητικοί. Μόνο που τώρα οι Μικρασιάτες θα είχαν μετατραπεί σε ενοχλητικούς «τουρκόσπορους» πρόσφυγες, για τους οποίους οι παλιοί του φίλοι θα ζητούσαν να φορέσουν υποχρεωτικά κίτρινο περιβραχιόνιο για να τους ξεχωρίζουν από τον «λαό».

Βλάσης Αγτζίδης,  Ίων Δραγούμης: Αντινομίες και ανορθολογισμοί στο βωμό της «Μικράς πλην εντίμου Ελλάδος»   ή Ο Ίων Δραγούμης και οι νεοελληνικές αντινομίες. Και με τους δυο τίτλους (κάνετε ΚΛΙΚ - διαλέγετε και παίρνετε).

 

 

 

 

Κωνσταντίνος Σβολόπουλος (1938-2019)

  

Ο διδάκτωρ ιστορίας Βλάσης Αγτζίδης, στο βιβλίο του «Μεταξύ Σεβρών και Λωζάνης -Πλευρές της Μικρασιατικής τραγωδίας» (εκδόσεις Πατάκης 2023), δεν χάνει την ευκαιρία να αναπαραγάγει ανεδαφικές/συκοφαντικές/υβριστικές απόψεις σαν και τις παραπάνω για τον Ίωνα Δραγούμη όπως και δεν διστάζει να γράψει (μάλιστα επαναλαμβάνοντάς τες δυο φορές) ότι κατά την περίοδο του πολέμου ο Δραγούμης βρισκόταν … «αυτοεξόριστος στο Παρίσι» (θα εννοεί μάλλον τη σκληρότατη επί διετία εξορία στο Αιάκειο της Κορσικής). Στον διδάκτορα της ιστορίας έρχεται μια «πληρωμένη απάντηση» από το παρελθόν, από την πέννα ενός έγκριτου και μετριοπαθούς ιστορικού.

      Ο αείμνηστος, καθηγητής της ιστορίας και ακαδημαϊκός, Κωνσταντίνος Δ. Σβολόπουλος στο ευσύνοπτο βιβλίο του «Η απόφαση για την επέκταση της Ελληνικής κυριαρχίας στη Μικρά Ασία» (έκδοση του Ιδρύματος Ερευνών και μελετών Ελευθέριος Βενιζέλος, Ίκαρος, 2009), στις σελ. 46-47, στο μικρό κεφάλαιο Εναλλακτική πρόταση; παραθέτει τις απόψεις-προτάσεις των Ι. Δραγούμη και Ι. Μεταξά. Ιδού τι έγραψε σχετικά με την άποψη του Δραγούμη:

…Ὑπῆρχαν ὅμως καὶ δύο προτάσεις ἀντιπολιτευτικές ἔναντι τοῦ Βενιζέλου, ἄξιες ἰδιαίτερης προσοχῆς. Ἡ πρώτη εἶχε διατυπωθεῖ ἀπὸ τὸν Ίωνα Δραγούμη. Η πολιτική λύση ποὺ εἶχε ὁ Ελληνας πρωθυπουργός ἐπιλέξει στὴ Μικρά Ασία ἦταν, πίστευε, ἀνεδαφικὴ ἐφόσον προϋπέθετε τὴ διεξαγωγή νέου πολέμου γιὰ τὴν ἐπιβολή της. Ἂν εἶχε ἀξιοποιήσει ἐπωφελέστερα τὶς ὑπηρεσίες ποὺ εἶχε προσφέρει ἡ χώρα του στὸν συμμαχικό ἀγώνα καὶ μεριμνήσει ἔγκαιρα γιὰ τὴν ἀπόσπαση προκαταβολικῶν δεσμεύσεων, ἂν εἶχε ἐπιπλέον καταστρώσει ὀρθολογικό πρόγραμμα γιὰ τὴν ἀντιμετώπιση τοῦ ὅλου ἐθνικοῦ προβλήματος, τὸ ἀποτέλεσμα θὰ ἦταν διαφορετικό. Προκειμένου, συγκεκριμένα, νὰ ἐξασφαλιστεῖ τὸ μέλλον τῶν Ἑλλήνων στὴ Μικρά Ἀσία μὲ τρόπο σύμφωνο ἀφενὸς μὲ τὶς ἀρχὲς τῆς αὐτοδιάθεσης, ποὺ ἔτειναν νὰ ἐπικρατήσουν σὲ κλίμακα διεθνή, καὶ ἀφετέρου μὲ ὅσα πάγια ἐθνικά συμφέροντα ἀπέρρεαν ἀπὸ τὴ μακραίωνη παρουσία τους, ἦταν δυνατὸν νὰ ἔχει ἐπιδιωχθεῖ ἡ συνολική ρύθμιση τῆς τύχης τῶν ἀλύτρωτων Ἑλλήνων. Ἐντὸς αὐτοῦ τοῦ πλαισίου, στὴν ἐνδιάμεση περιοχὴ ποὺ ἀπέμενε στὴν Ὀθωμανικὴ Αὐτοκρατορία μετά τήν ἀφαίρεση τῶν ἀραβικῶν, ἀρμενικῶν καὶ κουρδικῶν διαμερισμάτων, καθὼς καὶ τὴν αὐτονόμηση τῆς Κωνσταντινούπολης ἀπό κοινοῦ μὲ τὴν Ἀνατολική Θράκη καὶ τὴ ζώνη τῶν Στενῶν, θὰ ἦταν δυνατὸν νὰ συγκροτηθεῖ, ὡς νέο κράτος, ἡ Μικρασία, «μοιραίως ἑλληνοτουρκικό καὶ ὄχι καθαρὰ ἑλληνικό». Ἡ πληθυσμική σύνθεσή του θὰ ἦταν μεικτή, καὶ οἱ διοικητικοί κανόνες πού θά διεῖπαν τὴ λειτουργία του θὰ βασίζονταν στὴν ἀποκέντρωση, στὴν πολιτικὴ ἐλευθερία καὶ στὴν ἰσοπολιτεία· ἐγγυητές τῆς ἐφαρμογῆς τῶν ἀρχῶν αὐτῶν θὰ ἦταν, κατ’ ἀνάγκην, οἱ Σύμμαχοι. Μὲ τὴ γόνιμη συμβολὴ τῶν κραταιῶν ἑλληνικῶν κοινοτήτων καὶ τὴ στήριξη τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, ὁ ἑλληνισμὸς θὰ ἦταν δυνατὸν νὰ ἐπιτελέσει, σὲ εὐρύτερη πλέον ἔκταση, ρόλο πολιτικὸ καὶ πολιτιστικό...⁵⁷ Πρόταση θεωρητικά ὀρθολογισμένη, ποὺ ἐναρμόνιζε τὸ ἱστορικὸ παρελθὸν μὲ τὴ σύγχρονη πραγματικότητα στὸν χῶρο τῆς Ἐγγὺς Ἀνατολῆς. Θὰ ἦταν ὅμως εὔλογο νὰ διατυπωθεῖ τὸ ἐρώτημα ἂν ἡ ἐφαρμογὴ ἑνὸς παρόμοιου σχεδιασμού δὲν θὰ προσέκρουε –καὶ αὐτή στὴν ἀντίδραση τοῦ ἰσλαμικού στοιχείου. Παράγοντες ταυτόσημοι μὲ ὅσους ἀντιτάχθηκαν στὴ ρύθμιση ποὺ εἰσηγήθηκε ὁ Βενιζέλος, ἢ μὲ αὐτούς πού κυοφορήθηκαν εὐθὺς μόλις ἐπιχειρήθηκε ἡ ἐφαρμογή της, ἦταν μοιραῖο ἴσως καὶ μὲ μεγαλύτερη ένταση— νὰ ἀνακύψουν ἐφόσον θὰ γινόταν ἀποδεκτή ἡ συγκεκριμένη πρόταση τοῦ Δραγούμη.

 

57. Ε.Λ.Ι.Α., Α.Β., 9/12, Ἴων Δραγούμης (Ajaccio), 11/24 Ιανουαρίου 1919. Γ.Β.: Α.Ι.Δ., Φ. 26, «Έργα καὶ ἡμέρες», Σκόπελος, Ιούλιος 1919 (σσ. 13-15). Βλ., ἐκτενῶς, Φ. Παρασκευόπουλου, Η πολιτική δραστηριότητα τοῦ Ίωνα Δραγούμη (1915-1920), τ. Β΄, Αθήνα, 2005 (διδ. διατρ.), κυρίως σσ. 395-416.