Ο «Ανατολισμός» του Ί. Δραγούμη (1916)

 

 

 

 

 

                                                             

…ΚΑΘ’ ΟΛΗΝ ΤΗΝ
        ΖΩΗΝ  Α Υ Τ O Y  ΗΓΩΝΙCΘΗ
        Υ Π Ε Ρ  Τ Ω Ν  ΕΛΕΥΘΕΡΙΩΝ
     & ΥΠΕΡ ΤΗC ΑΝΑΓΕΝΝΗCΕΩC
        ΤΟΥ  ΕΛΛΗΝΙCΜOY & ΤΗC ΑΝΑΤΟΛΗC.

Από το κατεστραμμένο ολοσχερώς −ήδη από το 1923−επίγραμμα της πρόσθιας επιφάνειας της «στήλης του Ί. Δραγούμη» στην Αθήνα.

 

 

...ΤΟ ΣΧΕΔΙΟΝ ΤΗΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ θὰ διακρίνῃ τὰ ἀπώτερα σκοπούμενα ἀπὸ τὰ ἀμεσώτερα, θὰ προδιαγράφῃ τὰς ὀργανώσεις, αἵτινες διὰ νὰ φθάσουν εἰς ἀποτελέσματα θὰ χρειάζονται μακροχρόνιον, ἐπίμονον καὶ συστηματικὴν ἐργασίαν, καὶ θὰ προϋποθέτῃ καὶ νομοθετήματα ἀλλὰ καὶ θέλησιν πρὸς καταρτισμόν ὑπηρεσίας ἐξωτερικῆς, ἀξίας τοῦ ὀνόματος.

     Ὡς πρὸς τοὺς συνδυασμοὺς μὲ ἄλλα κράτη, ἔχοντες πάντοτε ὑπ' ὄψει ὅτι δὲν εἶναι μόνιμοι, σταθεροὶ καὶ ἀναλλοίωτοι εἰς αἰῶνα τὸν ἅπαντα, πιστεύομεν ὅτι, ἐφ᾽ ὅσον διαρκεῖ ὁ εὐρωπαϊκὸς πόλεμος καὶ διὰ πολὺν ἀκόμη χρόνον κατόπιν, χωρὶς νὰ εἴμεθα προκλητικοὶ πρὸς καμμίαν Μεγάλην Δύναμιν, τουναντίον ἔχοντες σχέσεις ἀγαθὰς μὲ ὅλας, συμφέρει νὰ εὑρισκώμεθα ἐγγύτερον πρὸς τὴν ὁμάδα τῶν Δυνάμεων εἰς ἣν ἀνήκουν ἡ Ἀγγλία καὶ ἡ Γαλλία, ὅτι ἐν τούτοις δὲν πρέπει νὰ ἐπιδιώξωμεν μετ᾿ αὐτῶν τὴν καταστροφὴν τῆς Τουρκίας, ἐκτὸς ἐὰν τὴν βλέπωμεν συντελουμένην καὶ ἄνευ ἡμῶν, ὅτι, συντρεχουσῶν καὶ τῶν καταλλήλων στρατιωτικῶν καὶ πολιτικῶν συνθηκῶν, δὲν ἀποκλείεται εἴς τινα στάσιν τοῦ εὐρωπαϊκοῦ ἀγῶνος νὰ μετάσχωμεν αὐτοῦ ἵνα κτυπηθῇ ἡ Βουλγαρία καὶ λάβωμεν μέρος εἰς τὸ συνέδριον τῆς εἰρήνης, ὅτι ἐπειδὴ ἡ εἰρημένη ὁμὰς τῶν Δυνάμεων περιλαμβάνει καὶ κράτη ὧν τὰ συμφέροντα συγκρούονται πρὸς τὰ ἰδικά μας, ἐπιβάλλεται νὰ ἐπωφεληθῶμεν τῆς περιστάσεως τῆς συμπράξεώς μας μὲ τὴν ὁμάδα ταύτην, ἵνα κανονίσωμεν τὰς σχέσεις μας καὶ πρὸς αὐτὰ τὰ κράτη. Βραδύτερον δυνάμεθα νὰ ἐπιδιώξωμεν σύμπραξιν μετὰ τῆς Ρουμανίας καὶ Τουρκίας, διατηροῦντες καὶ τὴν μετὰ τῆς Σερβίας βαλκανικήν μας συμμαχίαν. Ἀπώτερος σκοπός μας πάντοτε θὰ εἶναι ἡ σύμπηξις Ἀνατολικῆς ὁμοσπονδίας. Τῆς πρὸς τὴν Τουρκίαν προσεγγίσεως θὰ τεθῇ ὡς προϋπόθεσις ἀναγκαία, ἡ ἀποκατάστασις τῶν ἐκδιωχθέντων Ἑλληνικῶν πληθυσμῶν καὶ ἡ παῦσις τῶν διωγμῶν (θέματα καὶ ἀπὸ τοῦδε διαπραγματεύσιμα). Δὲν θὰ κωλύσωμεν τὴν σύστασιν ἀλβανικού κράτους βορείως τῶν συνόρων τῆς βορείου Ηπείρου, τοὐναντίον θὰ βοηθήσωμεν εἰς τοῦτο ἐργαζόμενοι διηνεκώς διὰ τὴν ἑλληνοαλβανικὴν προσέγγισιν καὶ σύμπραξιν ὑπὸ οἱονδήποτε τύπον. Θὰ συνηγορήσωμεν ὑπὲρ τῆς αὐτονομίας τῆς Ἀρμενίας.

      Ὡς γνώμονα εἰς τὴν διαχείρισιν τῆς ἐξωτερικῆς πολιτικῆς, πρέπει νὰ ἔχῃ τὸ Ἑλληνικὸν κράτος τὰ συμφέροντα τοῦ ἔθνους εἰς τὴν Ἀνατολὴν καὶ προπάντων εἰς τὴν τώρα βουλγαρικὴν Θράκην καὶ τὴν Τουρκίαν, διότι ἐκεῖ ἀπομένει τὸ μεγαλήτερον μέρος τοῦ ἀλυτρώτου Ἑλληνισμοῦ. Πρέπει νὰ ἐπιδιώκωμεν, τὸ ὀλιγώτερον, τὴν ἐξασφάλισιν εἰς αὐτὸν ὅρων ζωῆς ἀνέτου ἐν συνδυασμῷ καὶ πρὸς τὴν διατήρησιν τῆς ἐθνικῆς του ὑποστάσεως.

       Μεγάλη ἀνάγκη ἐπίσης εἶναι ὁ ἐν διασπορᾷ Ἑλληνισμὸς νὰ ὀργανωθῇ κοινοτικῶς καὶ οἰκονομικῶς, οὕτως ὥστε ἡ ἐθνική του συνείδησις νὰ μὴ συντηρῆται μόνον ἀπὸ αἰσθηματικούς λόγους, ἀλλὰ καὶ ἀπὸ συμφέροντος λογικούς, και μάλιστα ἀπ' αὐτούς. Δεν χρειάζονται μόνον σχολεία, ἐκκλησίαι, νοσοκομεία, κοινότητες καὶ ἐφημερίδες, ἀλλὰ καὶ οἰκονομική εξάρτησις ἀπὸ τὸ κέντρον, προπάντων δὲ αὕτη. Νὰ γίνουν Ἑλληνικαὶ ἐπιχειρήσεις καὶ συνεταιρισμοί με κέντρον τὴν Ἑλλάδα καὶ μὲ ἀκτῖνα τὸν Ἑλληνισμόν.

        Νὰ δημιουργηθῇ τακτική υπηρεσία διὰ τὴν προστασίαν τῶν Ἑλλήνων μεταναστῶν εἰς τὴν ἀλλοδαπήν, συνιστωμένων καὶ ὀργανώσεων ὅπου τὸ ἀτομικὸν συμφέρον νὰ θεραπεύεται. Νὰ ληφθῇ πρόνοια ὅπως διὰ τῶν Ἑλλήνων τοῦ ἐξωτερικού διαδίδωνται τὰ Ἑλληνικά προϊόντα εἰς τρόπον ὥστε ὁ κάθε Ἕλλην εἰς τὸ ἐξωτερικὸν νὰ εἶναι οἱονεὶ πράκτωρ τοῦ Ἑλληνικοῦ ἐμπορίου. Νὰ ἱδρυθοῦν ἐμπορικὰ ἐπιμελητήρια μικτά, διὰ τὴν ἀνάπτυξιν τῶν ἐμπορικῶν συναλλαγών μεταξὺ ξένων κρατῶν καὶ Ἑλλάδος.

      Διὰ νὰ ἐπιτευχθοῦν ὅλα ταῦτα, ἀνάγκη πρωτίστως τὸ ὄργανον, ἤτοι ἡ ὑπηρεσία τοῦ ὑπουργείου τῶν ἐξωτερικῶν, ποὺ δὲν εἶναι παρασκευασμένη διὰ τοιαύτην πολυσχιδή νεωτεριστικὴν ἐργασίαν, νὰ ποτισθῇ μὲ ὁλόκληρον σύστημα τοιούτων ἰδεῶν, καὶ νὰ ἀνατραφοῦν μὲ αὐτὰς οἱ νεώτεροι.

 

[Απόσπασμα από το: Δραγούμη I.,  Προγραμματικοί πολιτικοί στοχασμοί, Εκ του τυπ. Π. Α. Πετράκου, Εν Αθήναις 1916].